ملاحظاتی درباره‌ی منظومه‌ی قندهارنامه‌ی‌ میرزا عبدالقادر تونی

قندهارنامه‌‌ی میرزا عبدالقادر تونی حماسه‌ای تاریخی مربوط به دوره‌ی صفوی است که تک‌نسخه‌ی موجود آن ناقص و تا به حال تصحیح و بررسی نشده است. این پژوهش ضمن معرفی این نسخه و بررسی زندگی سراینده‌ی آن، به مقایسه‌ی حوادث آن با دیگر آثار تاریخی پرداخته است. بررسی متن تذکره‌ها نمایانگر آن است که مهم‌ترین و معتبرترین قول درباره‌ی سراینده‌‌ی قندهارنامه، تذکره نصرآبادی است که نام سراینده را میرزا عبدالقادر تونی می‌داند. بعضی از کلماتِ ابیاتی که در تذکره نصرآبادی و قصص‌الخاقانی از قندهارنامه آمده است با ابیاتی که در نسخه‌ی حاضر وجود دارد، متفاوت است. این اختلاف، نشان از نسخه‌ی دیگر قندهارنامه دارد که نصرآبادی و ولی قلی شاملو بدان دسترسی داشته‌اند، اما امروز آن نسخه در دست نیست. استفاده‌ی ولی قلی شاملو از اشعار این کتاب جهت شرح جنگ‌های زمان شاه صفی، شاه عباس دوم و جزئیات وقایعی که تنها در این کتاب بیان شده است، اهمیت و ارزش اطلاعات تاریخی قندهارنامه را نشان می‌دهد؛ چنانکه کلیات حوادث این کتاب با دیگر کتاب‌های تاریخی عصر صفوی، هم‌خوانی دارد و تنها در برخی از جزئیات، ناهمگونی‌هایی دیده می‌شود.